Logo koudekerke.info
voor 600 | 600-1200 | 1200-1650 | 1650-1800 | 1800-1850 | 1850-1900 | 1900-1940 | 1940-1944 | 1944-heden
algemeen
ontwikkeling dorp
religie
onderwijs
verenigingen
infrastructuur
nieuwe wijken
bedrijventerreinen
wederopbouw
ruilverkaveling
recreatie
kustversterking
kustversterking Koudekerke 1944-heden
Storm aan de kust bij Koudekerke
1. STORM AAN DE KUST BIJ KOUDEKERKE
Al 500 jaar beschermen ze tegen de zee, de houten paalhoofden voor de kust van Walcheren. Deze zwarte palissaden, zoals de dichter Jan Prins ze noemde, zijn door de provincie Zeeland tot monument verklaard en zijn een van de elementen in het landschap die de identiteit van Zeeland bepalen. Rond de paalhoofden is een zuiver maritiem ecosysteem ontstaan, door de stroming, maar ook door de aanwas van zeepokken en mosselen. Bij de paalhoofden zijn zeebaars, geep, ansjovis, pieterman, fint en harder te vinden. Op de zeebodem tussen de palen vind je grove kelp en aan de palen groeit fijn wier. De bodemstructuur is door de stroming ruw en gegolfd, in tegenstelling tot de normale Noordzeebodem, die vlak is. De stroming tussen de palen veroorzaakt ondiepten en kreken en zorgt voor een goede dynamiek. Het bodemleven is dan ook zeer gevarieerd, naast krabben, zeewormen, garnalen en Noordzeekreeft, zijn de kreken een kraamkamer voor jonge (plat)vis.
 
Paalhoofden op het strand bij Dishoek (Koudekerke)
2. PAALHOOFDEN OP HET STRAND BIJ DISHOEK
De rijen palen waren er al rond 1540, toen de inwoners van Westkapelle de vorst om een dijk vroegen, om hun kant van het eiland te versterken. Ter bescherming van deze dijk werden rijen palen haaks op de kust in het zand geplaatst. Sinds die tijd zijn de rijen uitgebreid over de rest van de Walcherse kust. Na een hevige storm in 1730 bleken veel palen te zijn afgebroken door het destructieve werk van de paalworm. De opmars van de paalworm is later door impregneren tot staan gebracht. Een groot aantal paalhoofden werden vernoemd naar de notabelen die de plaatsing mogelijk hebben gemaakt. Het meeste hout voor de palen kwam uit de bossen van de Ardennen. De palen dienden niet alleen ter bescherming van de dijken en om het zand vast te houden, maar ook legde men er boten aan vast. In 1874 telde de westkust van Walcheren 119 paalhoofden, momenteel zijn dit er zelfs 137(1).

Tussen de hoek van de Nolle en Dishoek ligt onder de huidige duinregel een oude zeedijk. Bij de storm van 16 november 1966 zijn restanten van die dijk te voorschijn gekomen. We treffen daar een wisselwerking aan van periodieke duinaanwas en duinafname, hetgeen uit het volgende moge blijken: In 1815 was de Westwatering, van Vlissingen tot Zwanenburg, dat is tot ca 700 m noordwest van Vlissingen, in zeer bedreigde toestand. Er waren toen geen noemenswaardige oevergronden boven de laagwaterlijn buiten de dijk. Maar in 1854 rapporteert men dat op hetzelfde traject ca 300 m dijk „tot duin is overgegaan". Als oorzaak werd genoemd het afnemen van de zandplaat Elleboog en het opkomen van een zandplaat langs de oever. Ook werd het verlagen en opruimen der hoge paalhoofden en het vervangen door lage rijshoofden als gunstig voor die ontwikkeling aangemerkt. Maar bij de storm van 15 november 1856 kwam het oude kleidijkje bij de Vijgeter weer te voorschijn.
Sinds de voltooiing van het Deltaplan in 1990 wordt de kust systematisch op sterkte gehandhaafd door middel van zandsuppleties die elke 3 a 4 jaar herhaald worden zodat de door de overheid vastgestelde basiskustlijn gehandhaafd blijft. Zandsuppletie is een goede manier om het strand te beschermen, toch is het niet voldoende om de kust te beschermen tegen een superstorm die eens in de 4000 jaar kan voorkomen. De stijgende zeespiegel en grotere golfbelasting op de kust maken maatregelen noodzakelijk om de veiligheid in de toekomst te kunnen blijven waarborgen. Daarom is een deel van de zeewering van Walcheren door het Rijk aangewezen als prioritaire zwakke schakel. In de buurt van Koudekerke bevindt zich zo'n urgente zwakke schakel, namelijk de dijk vanaf de Nolle tot de Vijgheter. Dit kustvak wordt in de periode 2006-2020 aangepakt. Een specifiek probleem vormt het Oostgat, de diepe vaargeul pal onder de kust waardoor veel zanderosie plaatsvindt. blank zwakke schakels nabij Koudekerke, Walcheren, Zeeland
3. ZWAKKE SCHAKELS WALCHEREN
blank
Uit onderzoek bleekkt dat de waterkering bij het kustvak Nolle-Westduin niet breed en hoog genoeg was. Het Waterschap versterkte daarom dit kustvak en tevens werd de ruimtelijke kwaliteit van het gebied verbeterd. De dijk werd overslagbestendig, de duinen werden verbreed en aan de zeezijde werd de steenbekleding verbeterd. De duinen werden tussen de veertig en tachtig meter breder dan voorheen. Dat werd gedaan door zo’n 550.000 m3 zand uit zee te halen. Dit zand ging via een leiding over de duinen heen naar de landzijde. De Nolledijk kreeg een stevige, nieuwe bekleding van asfalt aan de binnenkant zodat de dijk overslagbestendig werd. Het asfalt werd afgedekt met een laag zand zodat de dijk het aanzicht kreeg van een normaal duin. De kustweg Zwanenburg en de duinovergangen verdwenen onder de dijk en duinen en werden vervangen door nieuwe dijkovergangen, voet- en fietspaden en enkele nieuwe parkeerterreinen.
 
Kustversterking bij Westduin (Koudekerke)
4. KUSTVERSTERKING BIJ WESTDUIN (15-3-2009)
De duinvoet verschoof door de kustversterking bij Westduin 65 tot 100 meter verder het land in. En dan gingen de duinen daar ook nog eens de hoogte in. Om een zo groot mogelijke steun voor deze enorme ingreep te krijgen, mochten veel mensen meedenken en meepraten. De plannen zijn gemaakt in overleg met de gemeenten Vlissingen en Veere, met belangenorganisaties, ondernemers en omwonenden. Door het rooien van de bomen ging een deel van het bos verloren. Ter compensatie werd een nieuw natuurgebied gecreëerd dat aansloot op het dorpsbos Dishoek. Er werd ongeveer twee keer meer geplant dan er gerooid werd.
 
Kustversterking bij Westduin (Koudekerke) nadat deze gereed is gekomen in 2010
5. VOLTOOIDE KUSTVERSTERKING (14-5-2010)

copyright © 2001-2023 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1-5: Sjoerd de Nooijer

geraadpleegde bronnen:
- Google Maps 2009
- Waterschap Zeeuwse Eilanden

toelichting afbeelding 1:
storm aan de kust bij Koudekerke, foto 23-03-2004

toelichting afbeelding 2:
strand met paalhoofden bij Koudekerke, foto 13-09-2003

toelichting afbeelding 3:
zwakke schakels kust Walcheren: 1: Boulevard Vlissingen
2: Nolle - Vijgheter
3: Dijk Zoutelande
4: Westkapelle-Zoutelande
5. Zeedijk en duinen Westkapelle

toelichting afbeelding 4:
werkzaamheden kustversterking bij Westduin, foto 03-07-2009

voetnoot 1:
telling op basis van luchtfoto Google Maps op 05 juli 2009