Logo koudekerke.info
voor 600 | 600-1200 | 1200-1650 | 1650-1800 | 1800-1850 | 1850-1900 | 1900-1940 | 1940-1944 | 1944-heden
algemeen
religie
boerderijen
buitenplaatsen
veldnamen
molens
grondgebruik
kustzone
veldnamen Koudekerke
De afwatering op Walcheren in de Middeleeuwen is niet exact bekend. Walcheren was lange tijd verdeeld in zogenaamde wateringen. Een watering was een gebied met een stelsel van sloten, sprinken en watergangen, dat de afvoer van oppervlaktewater verzorgde. Koudekerke maakte vermoedelijk, na de afsplitsing van Oost-Souburg van de moederparochie in 1250, samen met Biggekerke, Krommenhoeke en het Middelburgse Westmonsterambacht deel uit van de 'Westwatering'. Deze Westwatering wordt overigens pas in 1394 voor het eerst genoemd. Deze watering waterde via nieuw gegraven watergangen rechtstreeks via de haven van Vlissingen af. Desondanks moesten nog grote afstanden worden afgelegd waardoor de problemen met de afwateringen nog lang bleven bestaan.(1)
 
blokkenkaart ambachtsheerlijkheid Koudekerke   Voor elke watering bestond er een 'overloper' waarin elke parochie of elk ambacht, gelegen in de watering, stond beschreven, Koudekerke kende vijf ambachten: Coudekercke, Stadsambacht van Middelburg, Beverenambacht, Spindtambacht en Noordambacht. De ambachten waren verdeeld in 'blokken'.

Per blok werden de percelen opgetekend in de 'overlopers', met daarbij de naam van de eigenaar en van de gebruiker en de grootte. Zowel de grootte van de blokken als die van de percelen liep sterk uiteen. Op Walcheren rekende men met de Blooise maat, waarbij 1 Bloois gemet gelijk was aan 300 roeden (1 gemet). Dit is tegenwoordig ca. 0,4 hectare.
1. BLOKKENKAART AMBACHTSHEERLIJKHEID KOUDEKERKE   blank
Het vastleggen van al die percelen in de overloper geschiedde om het 'geschot' te kunnen berekenen. Dit was de bijdrage in de kosten voor aanleg en onderhoud van watergangen, sluizen, heulen en buitendijkse werken, waartoe elke grondeigenaar verplicht was. Vrij van 'geschot', en dus ook niet in de overlopers beschreven, waren moerassen, wegen, watergangen, dijken, duinen, steden en de ring van de meeste dorpen. Wel komen wegen en watergangen soms voor in de blokomschrijvingen (2).

In beginsel gingen de landmeters om de zeven jaar rond. Dit systeem heeft circa drie eeuwen bestaan tot de Franse tijd, toen de kadasters werden opgezet. De bloknamen zijn al die tijd onveranderd gebleven. De oudste bekende overloper van de Westwatering is die uit 1574. Er moeten echter nog oudere zijn geweest. De laatste overloper van de Westwatering is tevens de jongste van heel Walcheren en deze dateert van 1675.

Het veldnamenonderzoek van Walcheren in de periode 1972-2006 uitgevoerd door de Veldnamencommissie van de Heemkundige Kring Walcheren. Zij baseerden zich grotendeels op historisch onderzoek van P.L. Tack en reconstructies van oud kaartmateriaal. Het veldnamenonderzoek is gepubliceerd in zes publicaties waaronder een publicatie over Koudekerke uit 1980. De onderstaande veld- en bloknamen van de ambachtsheerlijkheid Koudekerke zijn hieruit overgenomen. De eerste nummers corresponderen met die van de blokken in afbeelding 1. Als eerste wordt het bloknummer genoemd, gevolgd door het afwijkende bloknummer in 1574 [nr], daarna de bloknaam, de omvang (waarbij g=gemet en r=roede) en tot slot de veldnamen welke in het blok liggen. N.B. Van de oudste overloper is de ligging van het bloknummers 9 onbekend.

Coudekercke
1 [24] den block voor Adriaen Pier Coppins' deure (82g 120r) het groene wegeling;
2 [25] voor Heynderick Jacop Jansz deure (87g 290r) het Waelkens boogaert - den nissenblok - het rogge werf;
3 [26] den Nissenblock (44g 7r) de Nisse - de Westersche Nisse - de boomenweie;
4 [27] Matthijs Coppe Lems block (38g 46r) het Waalkens boogaardje - een zoekweg oost;
5 [28] den block voor Oplandtmuelen (10g 49r) de oplandt molen - de oplandtsche molen;
6 [29] Oplandtmuelenblock (83g 67r);
7 [30] Jan Pier Huysen block (38g 210r) Waalkens boogaard - de Eede - Wolfsterhoo - de heule - de hoekmeet;
8 [31] Huyge Adriaensz Huysen (24g 300r) de moerwech - den hil;
9 [32] Achter Huyge Adriaensz (28g 28r);
10 [33] Pier Laureys Baers block (16g 36r);
11 [34] Huyge Huysen block (23g 82r) de paddepol;
12 [35] Jan Doens block (42g 197r) het werf - den Doens wech - den pad - den werf - den darrynckmoer;
13 [36] Heyn Willem Maris block (14g 163r) 's heeren vroon - het uitgevoerd land - den nieuwen weg - Swanenburg;
14 [37] Andries Andriesz. block (102g 103r) de pits;
15 [38] voor Jan Adriaensz. Michielz. (7g 243r);
16 [39] Adriaen Heyn Wentsz. block (20g 122r) de moerweg;
17 [40] Huyge Symoen Huysen weduwe block (53g 130r);
18 [41] Pier Cop Bogaertsz. block (23g 213r) de Vijgeter;
19 [42] achter Wayn Huysen (6g 190r);
20 [43] Wayn Jansz block (11g 229r);
21 [44] Clays Pier Claysz block (36g 104r) de lange moer;
22 [45] Doen Huysen block (86g 138r) de scheluwe meet twerf;
23 [46] Adriaen Laureynsz Dommisblock (128g 209r);
24 [47] Gheleyn Pier Poolsz. block (54g 132½r);
25 [48] achter Geleyn Pier Poolsz (1g 113r) de pits;
26 [49] Oirt Mathijsz. block (109g 71r) het werf;
27 [50] Jan Adriaen Michielsz block (27g 82r);
28 [51] Pier Heyn Roosen block (42g 49½r);
29 [52] Heyn Wentz. block (68g 283½r);
30 [53] Pier Cop Piers block (41g 273r);
31 [54] Heyn Laureynsz block (112g 23r) de hooge weie - het schaarken;
32 [55] Mapudtblock (71g 284r) de maput en (3g 258r) in leen: de Maweyschee - het Neerlant of Nederlant;
33 [56] Adriaen Huyge Wainsz block (36g 265r) de strynge - de strynck;
34 [57] achter 't dorp van Coudekercke (23g 93r) de westmolen (100r) in hayman;
35 [58] den Westmuelen block (81g 260r) de brugge - de voetbrugge - het voetpad - het kerkpad;
36 [59] achter Jan Domisz. (28g 272½r);
37 [60] Geleyn Jan Bertholomeusz. block (83g 282½r);
38 [61] Coppe Cornelisz. block (42g 87r) de cromme meet - den rosen boomgaard - den jongen boomgaard;
39 [62] Boehuysen block (63g 283r);
40 [63] Aerent Ryckaertsz block (23g 151r);
41 [64] Pieter de Weertsz block (51g 57r) mispit - de rietput;
42 [1] den oostmuelen block (280g 6r)'t oude molenwerf en(16r) in vroon: de brootkiste;
43 [72] Jan Dommis weduwe block (45g 120r)het werf en (1g) in hayman: den darrinkmoer;
44 [73] Pier Heyne weduwe block (26g 83r) de roo cluyse;
45 [74] den block noordt van Adriaen Coppe Jans (51g 28r) het nisse land;
46 [75] Pier Coppe Tancke block (66g 120r) de zoekweg west;
47 [76] Adriaen Pier Temmermans block (18g 234r);
48 [77] Oirt Heynsz. block (16g 226r);
49 [78] Adriaen Coppe Jansz. block (52g 15r) de maputwech west;
50 [79] Themmekin block (5g 25r) het hemmeken - het henneken voore aen 't dorp van Coudekercke
51 [80] den Onnemessenmoer block (3g 287r) de oneffen moer en (5g 32½r) in leen: lys Oorts meet;
52 [81] aan de oostzijde van 't Heilich Gheest wegelynck (7g 91r) het heilig geest wegeling de Oostheule;
53 [82] Lys Oirts Meet block (29g 87r) Lys Oorts meet en (8g 146r) in leen (1g 115r) in vrij vroon: Heilig geest land;
54 [83] den noordmuelenblock (39g 18r) het molenwerf;
55 [84] Marinus Maertinsz. block (15g 99r);
56 [85] Willem Adriaen Bertholomeus block (92g 1r);
57 [2] Zoete Pier Maertsz. block en daer 't Huys van der Hooge staet (120g 283r) de vijverweie - de vette weie - de noord hooge boogaard - de duvekeete weie - de cleyn hooge boogaard;
58 [3] den block oost over den wech voor Pier Adriaen Lems oost over de Noordt Hooge Bogaert (11g 55r) en (4g 130r) in hayman.

Stadsambacht van Middelburg
59 [4] voor de hooghe poorte (15g 205r) de hoogste porte - de hooch poort (15g 31r) in hayman: den bellink.

Beverenambacht
60 [5] Adriaen Lem Gillisz block (90g 136r) achter ter Hooge (6g 174r) in leenland: den darrinkmoer - de Poortweie - den ouden darrinkmoer - de heule;
61 [22] Huyge Lem Gillisz block (53g 130r) het hollantsche wegeling;
62 [23] Jan de Weerts block (51g 17r);
63 [6] Maertin Maertins block (34g 147r) ter Poorte (boogaerd) (38g 143r) in hayman: de duivekeete;
64 [7] Schuylwervenwerf block (101g 33r) Schuilwerve (46g 100r) in hayman (2g 200r) in leen: het werf.

Stadsambacht van Middelburg
65 [8] Pier Cornelis Lievensz. block (50g 28r) Schuilwervenweg (4g 48r) in hayman: den vrije halven heven;
66 [10] west over den wech achter Mathys Willem Cornelisz. (35g 20r) in hayman: de ventweg;
67 [11] bewesten 'thelich cruice (25g 159r) in hayman: het heilig kruis;
68 [12] benoorden den waterganck (21g 20r) in hayman: Klynk heule wegeling;
69 [13] den block bezuyden der stadt (36g 105r) in hayman;
70 [14] Gheleyn Jan Mortelmans block (16g 70r) de zandweg - de zandmolen;
71 [15] 't Gasthuys block (23g 101r) de zandweg zuid - in hayman: de groene weg;
72 [16] Pier Ole bloc (39g 15r) in hayman: voor Pier Baers deure;
73 [17] bezuiden Clynchuele wegelynck (23g 270r) in hayman: Roompots wegeling;
74 [18] benoorden Clynchuele wegelynck (22g 121r) in hayman: het zand;
75 [19] bezuiden Roompots wegelynck (28g 106r) in hayman;
76 [20] bewesten Heyn Pauwelssen (18g 201r) den breeden wech - in hayman: 's heeren vroon - den groenen wech;
77 [21] achter de hooge muelen (48g 253r) de hoogmuelen - in hayman: op het Zand de breede weg zuid.

Spindtambacht
78 [86] Gheleyn Andriesz. block (35g 142r);
79 [87] Gheleyn de Backers block (32g 198r);
80 [88] noort van Ingel Laureynsz (9g 3r).

Noordambacht
81 [89] Gheleyn Crystiaensz. block (74g 95r) de hoekmeet;
82 [90] Laureyns Oortsz block (54g 235r) het werf de werfmeet;
83 [91] Loy Lammensz block (24g 197r) het noordhof (3g 100r) in vroon: het werf (193r) in hayman;
84 [92] achter Gillis Janz (2g 89r) en (1g 100r) in vroon;
85 [93] Adriaen Adriaensz. block (75g 276r) het padmeetken;
86 [94] Pier Michielz. block (17g 201r);
87 [95] Pier Jans Mapudt block (2g 28r) de Mapudt oost west en noord;
88 [96] voor Jacop Adriaen Bertholomeus block (16g 130r);
89 [97] benoorden Maweysche block (65g 178r) Mayweyschee;
90 [98] Huyge Heyne block (73g 238r);
91 [99] Danckaert Crystoffelsz. block (13g 45r) Aelewerf de zoekweg;
92 [65] Danckaert Pierz. block (138g 21r);
93 [66] benoorden hooftwaterganc (8g 126r);
94 [67] voor Jan Humans zale (24g 79r) Jan Humans zale (31g 97r) in hayman: de houten heule - de vijfhoek (3g 113r) in vroon: de breede weg;
95 [68] Wynckelwerve (=Wellynckwerve) block (20g 127r) de Wellinkwerve - de heule.
96 [69] Cleen Wellynkwer (5g 113r);
97 [70] Noordt van Coppe Lem Gilles block (43g 64r);
98 [71] voor Heyn Laureysz duere (2g 130r).

Lees verder

copyright © 2001-2024 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1: Sjoerd de Nooijer

geraadpleegde bronnen:
- Heemkundige Kring Walcheren, De veldnamen van Koudekerke, Middelburg, 1980
- Roose, J., 't Noorthof metten Werf, Koudekerke, 1996
- Henderikx, P.A., Land, water en bewoning, Hilversum, 2001
- www.hkwalcheren.nl
- www.veldnamenwalcheren.nl

toelichting afbeelding 1:
Blokkenkaart ambachtsheerlijkheid Koudekerke

voetnoot 1:
Hendrikx P.146

voetnoot 2:
zie www.veldnamenwalcheren.nl